Grijs, groen en gelukkig

Hoe is het aangepakt?

Al langer is bekend dat natuur een positieve invloed kan hebben op de gesteldheid van een mens. Daarom zag Pennemes vijf jaar geleden haar kans schoon hier enkele initiatieven op te ontplooien. Bij de cliëntenraad werd opgehaald wat de bewoners graag willen op dit gebied. De Graaf: 'Het is namelijk de kunst om niet zelf alles te verzinnen, maar vooral te kijken naar wat de bewoners hiermee willen.' Om de wensen en de ideeën werkelijkheid te laten worden heeft Pennemes contact gezocht met andere organisaties die veel ervaring hebben op het gebied van natuur. Zo zijn onder andere de IVN (Instituut voor Natuureducatie en duurzaamheid), Jantje Beton, Natuurmonumenten en de Vogelwacht Zaanstad betrokken bij het project. 'Door gewoon op onderzoek uit te gaan en te vragen wat ze konden betekenen, bleek na enige aarzeling al snel dat er best veel kon. De organisaties zijn bereidwillig om mee te denken en hebben veel expertise. Ook kunnen ze helpen om bepaalde subsidies aan te vragen. De sleutel tot succes op dit gebied zit echt in het samenwerken met organisaties met meer expertise.'

Wat heeft het opgeleverd?

Het begon met enkele vogelhuisjes en is uitgegroeid tot iets groots, want inmiddels is Pennemes expert op het gebied van groenfaciliteiten. Zo is er een daktuin aangelegd, lopen er konijnen en kippen rond, zijn er groene plantenwanden op de afdelingen die de lucht zuiveren voor een gezond binnenklimaat en liggen er zonnepanelen op het dak, waar ook nog enkele bijenkasten staan. 'Veel initiatieven waarmee we starten worden wetenschappelijk onderzocht op hun werking. Zo werken we samen met onderzoekers van verschillende universiteiten, maar ook met partijen als het Verweij-Jonker Instituut en Fytagoras Plant Science. Onlangs hebben we bijvoorbeeld met Jolanda Maas van de VU onderzocht wat de effecten van wandelen op het cortisolgehalte van ouderen zijn. Een lange wandeling bleek beter te zijn dan een korte wandeling of Virtual Reality (VR)-wandeling.'

De daktuin zelf is inmiddels veel meer dan alleen een daktuin. Er worden allerlei activiteiten ontplooid tussen het groen. Zo worden er lezingen gegeven, schilderbijeenkomsten georganiseerd, moestuintjes bijgehouden, wordt er voorgelezen uit de bijbel en zijn er zelfs mindfulness-trainingen te volgen. Deze activiteiten kunnen soms bezocht worden door meerdere cliënten van de gesloten afdeling. Het dakterras is zeer overzichtelijk en heeft maar één uitgang, waardoor het makkelijk is om toezicht te houden. Het is daarmee een veilige buitenomgeving.

Naast dat ouderen erg genieten van al het groen, blijken er nog meer positieve effecten op te treden. De ouderen voelen zich weer nuttig en het doet hen goed verantwoordelijkheid te hebben. Zo is het mogelijk een gedeelte van de tuin te adopteren. De oudere wordt dan verantwoordelijk voor het bijhouden van een stuk tuin of bijvoorbeeld het voeren van de konijnen. De Graaf zegt daarover: 'Deze ouderen vinden het hartstikke fijn om hier tijd aan te besteden en daarbij verhoogt het ook hun eigenwaarde.' De adviseur Innovatie schat dat ongeveer twee derde van de cliënten gebruik maakt van de groenvoorzieningen. En het blijkt dat ook mensen van buiten Pennemes van de tuinen genieten. Daarmee levert de tuin meer informele participatie op en worden de sociale banden tussen cliënten en buurtbewoners vergroot. ‍

De groene tuin van Pennemes kan dus met recht een succes genoemd worden. Momenteel is de zorgaanbieder zelfs in de running voor de prijs ‘Verpleeghuis van de Toekomst’. De winnaar van deze challenge wordt in januari bekendgemaakt.

De ingrediënten voor een gezonde leefomgeving

Een gezonde leefomgeving wordt volgens De Graaf bepaald door vijf factoren: lucht, planten, zonlicht, dieren en beleving. 'Lucht moet gezond zijn, maar dat is vaak niet zo. Toch kan je dit al best snel positief beïnvloeden. Denk aan het openen van een raam, bakjes water voor een betere luchtvochtigheid en natuurlijk planten. Planten zijn niet alleen luchtzuiverend, maar ook goed voor de geest om naar te kijken.' De derde factor is zonlicht. Zowel planten als mensen hebben hier veel profijt van. Het is een veelvoorkomend probleem dat ouderen te weinig buitenkomen, terwijl zonlicht heel belangrijk is voor de mentale en fysieke gezondheid.

Ook dieren dragen bij aan een gezonde leefomgeving. Naast bijen, kippen en konijnen heeft Pennemes nu sinds kort katten. 'En een aantal collega’s neemt hun honden mee. Cliënten kunnen deze uitlaten. We zijn heel actief bezig met dieren en kijken momenteel naar mogelijkheden voor cliënten om hun huisdier mee te nemen. De laatste factor is ‘beleving’. We proberen van alles een beleving te maken en bedenken steeds nieuwe activiteiten. Zo hebben we laatst een wandeling in VR georganiseerd. Vanuit het homo ludens (spelende mens) principe blijkt dat als je het spelende deel van de hersenen activeert dit positieve effecten heeft op stress en depressie.'

Meer weten over een groene en gezonde leefomgeving?

Wilt u meer weten van het groenproject van Pennemes? Of bent u eventueel van plan iets soortgelijks op te zetten voor uw instelling? Neem dan contact op met uw inkoper. Hij of zij vertelt u graag meer over dit project, of kan u in contact brengen met de mensen van Pennemes.