Hoe het Crisis Ondersteuning Team crisisopnames in de GZ voorkomt

Deze complexe zorgsituaties vragen andere competenties van medewerkers en een andere aansturing van teams. Dit is de reden dat we in 2018 in Utrecht samen met onze aanbieders Abrona (GZ) en Wier (GZ/GGZ), het Crisis Ondersteuning Team in het leven riepen. Een pilot om zowel crisis als overplaatsing te voorkomen, maar zeker ook om teams structureel te versterken en van aanvullende expertise te voorzien.

Een team van specialisten staat klaar 

Soms loopt een zorgaanbieder vast in de zorg voor een cliënt en lijkt overplaatsing de enige optie. Het Crisis Ondersteuning Team richt zich op het voorkomen van crisisopnames van cliënten met een verstandelijke beperking en de bijkomende problematiek. Ook als dat niet lukt is het doel altijd om een situatie te creëren waarbij de cliënten uiteindelijk weer op een veilige manier in hun eigen en vertrouwde (woon)omgeving kunnen wonen.

Het team bestaat uit verschillende specialisten met kennis van gedragsproblematiek. Van een gz-psycholoog tot een verpleegkundige. Zij inventariseren de situatie van de cliënt en gaan in gesprek met het team rond de cliënt, de behandelverantwoordelijke en de teamleider. De tweede schil bestaat onder andere uit AVG-vaktherapeuten, maatschappelijk werk, 24-uurszorg, ervaringsdeskundigen, psychiaters en gedragsdeskundigen. Ten slotte hangt boven het team een crisisregisseur. Deze fungeert als ‘voordeur’ voor het ondersteuningteam, behoudt het overzicht en is de verbindende schakel in alle communicatie.

Uiteenlopende situaties, maar altijd snel handelen

Elke aanmelding begint met een telefoontje naar de crisisregisseur, Monique Andringa. Zij brengt de situatie in beeld en maakt de inschatting of de cliënt op de huidige locatie kan blijven met tijdelijke inzet van het Crisis Ondersteuning Team. Vervolgens neemt ze contact op met de teamleden en samen bepalen ze een plan van aanpak waarin ook staat welke andere disciplines uit de tweede schil nodig zijn. Dit gaat allemaal heel snel. Monique Andringa: 'Het is vandaag een crisis melden, morgen het aanmeldformulier en dossier inleveren en dezelfde dag nog gebeld worden voor een afspraak op de locatie waar de cliënt verblijft. Geen lange wachtlijsten of aanmeldprocedures. Die snelheid is uniek.'

Het plan van aanpak verschilt afhankelijk van waar de cliënt verblijft. Wanneer een cliënt thuis woont haalt het team alle betrokken zorgpartijen bij elkaar. Ruth Kloosterman, verpleegkundige van Wier, vertelt: 'Wij zijn als team dan de voorzitter van het gesprek. We verdelen de rollen en geven aan welke acties opgepakt kunnen worden. Als een cliënt binnen een zorginstelling woont, lopen mijn collega’s en ik vaak mee in de dagelijkse praktijk. We zijn meerdere dagen op de werkvloer aanwezig en bespreken met de begeleiding wat de zorgen zijn. Ook denken we achteraf mee hoe de begeleiding dit soort situaties anders kan aanpakken. Veel crisissituaties spelen zich af rond cliënten met een disharmonisch profiel: ze hebben een vlotte babbel, maar de verwerking in hun hoofd is veel trager. Overschatting van cliënten is regelmatig een reden waarom het misgaat. Daarom geven we als het noodzakelijk is psycho-educatie, waarin we uitleggen hoe je omgaat met verschillende vormen van verstandelijke beperking.'

Buitenstaander kijkt anders naar de situatie

Monique Andringa ziet dat het team in de rol van buitenstaander veel toegevoegde waarde biedt. 'Ons team is in staat om de vinger op de zere plek te leggen. We staan in dienst van de begeleiding en bepalen samen welke stappen ze kunnen ondernemen. Door op een andere manier en van een afstand naar de situatie te kijken, geven we de begeleiding handvatten om beter om te gaan met de problematiek van de cliënt. Dat begint met het openstellen door de begeleiding. Ik vind het ontzettend stoer dat zij ons een kijkje in de keuken geven. Opnames zijn helaas niet altijd te voorkomen, maar door mensen in hun kracht te zetten komen we altijd een stap verder.' Ruth Kloosterman sluit zich hierbij aan. 'De cliënt verander je niet. Dat moet je accepteren en waarderen. Het draait vooral om welk systeem de cliënt nodig heeft om een zo’n fijn mogelijk leven te leiden. De vraag is steeds: hoe kan je het systeem wat sterker maken zodat een cliënt niet omvalt? Als je als begeleider midden in dat systeem zit, zie je vaak de oplossing niet meer. Dan is het fijn als mensen van buiten meekijken en beschouwend advies geven.'

Inmiddels is er in alle regio's een COT actief

De pilot is succesvol gebleken, en inmiddels is er in iedere regio een COT actief.  Monique Andringa: 'Ik vind het fijn dat we dit zo gezamenlijk oppakken. Ik hoop dat we ook volgend jaar het verschil blijven maken voor cliënten en crisisopnames kunnen voorkomen.' Ook Ruth Kloosterman is ambitieus wat betreft het voorkomen van opnames. 'Het uiteindelijke doel is dat we er zó snel bijgehaald worden dat cliënten niet eerst meer tijdelijk naar een crisisgroep overgeplaatst hoeven te worden. Natuurlijk is het niet realistisch om te zeggen dat er nooit meer een crisis zal zijn. Er wordt immers gewerkt met mensen die makkelijk uit balans zijn. Maar ik zou situaties liever voor die tijd bijsturen. Naar een crisisgroep overgeplaatst worden is niet tof. En het biedt niet altijd de oplossing. Daarom hoop ik dat we nog meer het verschil kunnen maken in de fase voor en na een crisisopname.'

Kan het Crisis Ondersteuning Team iets voor u betekenen?

Bent u geïnteresseerd in het Crisis Ondersteuning Team voor de regio Kennemerland en Zaanstreek Waterland? Neem dan gerust contact op met Marijke Vader, crisisregisseur namens zorgaanbieders en Zilveren Kruis Zorgkantoor. Zij is van maandag t/m vrijdag tijdens kantooruren bereikbaar op 06 82 47 16 10. Ook kunt u haar per e-mail bereiken via marijke.linde-vader@zilverenkruis.nl.

Voor de regio Amsterdam en Utrecht kunt u contact opnemen met Niels Rem, crisisregisseur namens zorgaanbieders en Zilveren Kruis Zorgkantoor. hij is van maandag t/m vrijdag tijdens kantooruren bereikbaar op 06 82 40 85 71. Ook kunt u hem per e-mail bereiken via niels.rem@zilverenkruis.nl.

Voor de regio's Friesland en Drenthe kunt u contact opnemen met Ignaas Folkers, crisisregisseur namens zorgaanbieders en Zilveren Kruis. Hij is van maandag t/m vrijdag tijdens kantooruren bereikbaar op 06 22 60 93 26. Ook kunt u hem per e-mail bereiken op ignaas.folkers@zilverenkruis.nl.