‘De werkvloer, een schatkamer van ideeën’
Zorgorganisatie Reinaerde in de regio Utrecht maakt werk van het ‘binden, boeien en waarderen’ van medewerkers. Want medewerkers die het naar hun zin hebben, zich gehoord en gewaardeerd voelen, dragen bij aan een sector waar mensen graag lang willen werken.
Vooral het behouden van professionals voor de zorg is de grote uitdaging, vertelt strategisch HR-adviseur Hester Dijkstra-te Riet. “We merken dat verschillende doelgroepen die de arbeidsmarkt opstromen verschillend benaderd moeten worden als ze eenmaal in de zorg werken. Een onderzoek van werkgeversorganisatie Utrechtzorg staaft dat. Daarin komt onder meer naar voren dat gebrek aan begeleiding – veroorzaakt door gebrek aan capaciteit – het behoud van vooral jongere medewerkers in de weg staat. Daardoor ontstaan er nóg meer capaciteitsproblemen.” En zo creëert de sector zijn eigen vicieuze cirkel.
Samenwerken en co-creëren
Die cirkel doorbreken, is geen gemakkelijke opgave. Hester: “We moeten anders naar de zorg gaan kijken. Elkaar inspireren om ideeën naar boven te halen. Want zorgmedewerkers zijn niet alleen keien in zorg, maar ook in nadenken over hoe het anders kan. Maar dan moeten we ze daar wel bij faciliteren.” Reinaerde heeft inmiddels op HR-vlak een vernieuwde opzet ontwikkeld voor haar wervings-, selectie- en retentiebeleid. “Dat doen we in samenwerking met anderen, zoals in de regio-alliantie Health Hub Utrecht en met Utrechtzorg. We zijn er immers allemaal bij gebaat als we een sterke zorgsector hebben die niet langer met moeite de zorgverlening rond breidt.”
Innovatie, ingebracht door ‘de werkvloer’, is cruciaal om de zorgsector in de benen te houden.
Medewerkers behouden voor de zorg
Op dit moment staan bij Reinaerde twee projecten in de steigers die zijn gericht op het behouden van medewerkers voor de zorg: het Regionale Talent en Transferpunt en het retentieproject. “Met het Regionale Talent en Transferpunt willen we anders omgaan met het matchen van vraag en aanbod van medewerkers – zoals zij-instromers – in zorg en welzijn. Meer denken vanuit wat iemand kan en wat iemands drijfveren zijn en minder denken vanuit diploma’s. Dat doen we niet in ons eentje; hierin werken we volop samen met Utrechtzorg, zorgpartijen uit gehandicaptenzorg en thuiszorg, ziekenhuizen, gemeenten en het onderwijs.” Ook het retentieproject is gericht op behoud van zorgprofessionals. Hierbij stelt Reinaerde op basis van verhalen van de werkvloer een actieleerprogramma samen. “Onder het motto ‘Anders kijken, anders denken, anders doen’ willen we ideeën van medewerkers omzetten in concrete oplossingen. Inclusief pilots om ze direct uit te testen in de praktijk”, aldus Hester. Ook hier heeft Reinaerde de krachten gebundeld: ze trekt met drie andere zorgpartijen op om dit programma van de grond te krijgen.
Werkplezier en waardering
De projecten raken datgene wat volgens arbeids- en organisatiepsycholoog Maartje van Boekholt mede cruciaal is bij het aan boord houden van mensen: werkplezier en waardering. “Zeventig procent van de ideeën voor innovatie ligt op de werkvloer”, verklaart ze. “Mijn tip is: maak daar als organisatie gebruik van. Doe er wat mee. Geef medewerkers de ruimte een bepaalde oplossing uit te proberen.” Ze beseft, als kwartiermaker Innovatie bij Reinaerde, dat dit niet op een achternamiddag geregeld is. Want innovatie betekent ‘verandering’ in de manier van denken en doen. En als het op houding en gedrag aankomt, zijn dat fikse hordes die genomen moeten worden.
Reinaerde
Reinaerde begeleidt in de regio Utrecht mensen met diverse soorten beperkingen en/of psychische problematiek. Dat doet ze tijdelijk of langdurig met begeleiding en zorg in woningen en via ambulante begeleiding, dagbesteding en behandeling voor jong en oud. Om dat in de toekomst te blijven doen, hoort innoveren erbij. Ook als het gaat om arbeidsmarkt en personeelscapaciteit. Nieuwsgierig naar de innovatiekracht van Reinaerde?
‘Anders naar je werk kijken, kun je leren’
“Bij innovatie om arbeidskrapte het hoofd te bieden, grijpen organisaties vaak naar technische snufjes”, aldus Maartje. “Wij doen dat niet. Wij zetten de vraag centraal en kijken dan welke oplossing het beste aansluit. Dat leidt tot meerdere activiteiten en strategieën.” Eén van de concrete initiatieven is het programma Vernieuwend werken in de Zorg. Reinaerde biedt het aan in heel Nederland. “Sociale innovatie is de richting die we kiezen, want dáár begint het mee. Sociale innovatie wil zoveel zeggen als: ‘met een andere blik naar ons werk kijken’, ‘traditionele overtuigingen loslaten’, ‘gewoonten veranderen’’. Als daar technologische vindingen uit komen rollen, die precies doen wat jij zoekt, is dat prima. Maar daarvoor is eerst een andere mindset nodig, van medewerkers én organisaties.” Om organisaties daar gestructureerd bij te ondersteunen, ontwikkelde Maartje samen met collega Hanno de Schipper het Vernieuwend werken in de Zorg-programma. Het is losjes gebaseerd op een leergang sociale innovatie voor havenarbeiders. De ontwikkelaar daarvan ontwierp met Maartjes initiatief mee.
Ideeën verder brengen
“In dit programma doen medewerkers in de zorg samen met hun leidinggevenden of coördinatoren kennis op over organiseren en vernieuwen. Ze leren ook vaardigheden om vernieuwingen in de praktijk te brengen.” Medewerkers werken tijdens het traject al één idee uit. Dat vormt de opmaat naar een concrete vernieuwing op de werkvloer. “En precies daarom neemt de leidinggevende ook aan het programma deel. Die leert hoe hij zo’n idee kan laten landen in de organisatie. Hoe het echt verder kan worden gebracht. Dit is trouwens een prachtig voorbeeld van sociale innovatie: in de arbeidsrelatie treedt de leidinggevende veel meer op als sponsor. Dit laat zien hoe de traditionele leidinggevende-medewerker-verhouding direct kan veranderen.”
Innovatie dus, en tegelijkertijd erkenning voor de inbreng van medewerkers.” Maar snoept dit niet nóg meer capaciteit af van de toch al drukke werkroosters in de zorg? “Het is wel een valkuil om terug te vallen in oude routine. Vernieuwing betekent dan ook dat je weerbaar moet zijn tegen de drukte van alledag. Dat je moet kunnen omgaan met de reacties van je omgeving. Ook daar krijg je als deelnemer handreikingen voor, er wordt actief gewerkt aan je persoonlijk leiderschap.”
Vernieuw mee in de zorg!
Ook ervaren hoe leuk het is om als zorgprofessional bij te dragen aan de toekomst? Of wil je als organisatie je medewerkers die mogelijkheid geven?
Mail dan naar vernieuwendwerkenindezorg@reinaerde.nl.
Het programma is een initiatief van Reinaerde, maar het veld aan deelnemers, organisaties en branches is breed en zo gevarieerd mogelijk. Want innoveren doe je samen.
Bekend in de horeca, gloednieuw voor de zorg
Het eerste traject, in 2020, liet een grote en actieve betrokkenheid zien van deelnemers. “We zagen zeer effectieve oplossingen voorbij komen. Zoals de toepassing van pagers of buzzers zoals de horeca die kent. Vooral voor cliënten die qua tijdmanagement continu houvast willen, is zo’n apparaatje ideaal om zorgmedewerkers te ontlasten. Die kunnen hun tijd besteden aan andere cliënten bijvoorbeeld. Of aan het begeleiden van collega’s waar nu zo weinig tijd voor is.” Het buzzers-idee wordt nu door de deelnemer verder uitgewerkt en getest in de praktijk. “Mooi om te zien dat een bestaande oplossing uit een heel andere sector haar weg vindt naar de zorg. En dat een medewerker leert om buiten de eigen werkcontext te kijken en daar zelf het initiatief toe kan nemen. Die brede blik bedoel ik. Die kan echt het verschil maken.” Van de eerste editie van ‘Vernieuwend werken in de Zorg’ is een videoverslag gemaakt: