Geef werkstress geen kans en leef als een beest

Beroepsziekte nummer één

Hoe moet je leven om modernetijdziektes als stress, overgewicht en burn-outs te voorkomen? Om op die vraag antwoord te geven schreef Wilma de Rek samen met Witte Hoogendijk het boek Leef als een beest. De belofte? Als je weet dat je eigenlijk een dier bent, word je gezonder, fitter, evenwichtiger en gelukkiger. Er is namelijk een gat ontstaan tussen wie we biologisch zijn als mens en wat we doen. Het gevaar van werkstress is duidelijk: Arbo Unie noemt het zelfs beroepsziekte nummer één. ‘Tot halverwege de vorige eeuw werd het merendeel van de ziekten veroorzaakt door infecties’, schrijft Wilma de Rek in haar essay. ‘Nu spelen zaken als stress en verkeerde voeding in combinatie met een gebrek aan beweging ook een rol.’

Gevoel staat de gezondheid in de weg

‘In werkelijkheid gaat het hier om een gigantisch probleem van de hele soort. Onze soort, homo sapiens, de mens. Die ook een dier is. En dáár zit de crux’, schrijft De Rek. Ons brein is uiteraard ongeëvenaard, maar de rest van het lijf is in wezen gelijk aan de rest van de zoogdieren. Dat vergeten we, waardoor we ons lijf niet meer gebruiken zoals het hoort. Ons gevoel – daar is de lift, dat is handig – staat onze gezondheid – pak de trap! – in de weg. Een ongezonde omgeving vormt een risico voor medewerkers. Het omgekeerde is ook waar: een gezonde omgeving kan gezonder gedrag bevorderen. Verandert de omgeving, dan verandert de mens ook. Kijk alleen al naar hoe de omgeving de laatste eeuwen is veranderd en wat voor invloed dat heeft gehad op de moderne mens: ‘De omgeving stimuleert ons te zitten in plaats van te lopen, te rijden in plaats van te rennen, te bunkeren in plaats te lijnen, te waken in plaats van te slapen.’ Het is tijd dat we het beest in onszelf wakker maken. Maar hoe?

Grenzen bepalen en bewaken

Het gevoel hardop uitspreken helpt. Medewerkers kunnen bijvoorbeeld het gevoel hebben dat ze altijd bereikbaar moeten zijn, terwijl leidinggevenden juist het tegenovergestelde denken: pak alsjeblieft je rust. ‘Als het om andere dieren gaat, voelen we prima aan dat ze frisse lucht nodig hebben, gezond en puur voedsel, en dat ze de ruimte moeten hebben om te bewegen.’ Maar gaat het om onszelf? Dan werkt het gevoel tégen ons, schrijft De Rek. Onderzoek van TNO wijst uit dat het helpt als medewerkers en organisaties duidelijke afspraken maken over bijvoorbeeld het gebruik van de mobiele telefoon en e-mail buiten werktijden om. Dat biedt rust. En dat is ook wel nodig, want maar liefst een op de drie Nederlanders gaat na een week werken niet voldaan het weekend in, zo blijkt uit onderzoek van Motivaction. Een kwart voelt zich zelfs altijd onvoldaan. Grenzen bepalen doe je dus samen.

Een gezond mens leeft als een beest

Modernetijdziekten hebben een impact op alle medewerkers en organisaties. Op alle mensen zelfs. Wij hoeven niet meer te rennen om ons voort te bewegen. Zelfs lopen is nauwelijks nog nodig; we hebben toch een auto? Voedsel verzamelen doen we in de buurtsuper. Als dier heeft de mens het even moeilijk. Ons brein, dat ons altijd heeft geholpen, moet weer aan de slag: hoe kunnen we onze omgeving zo aanpassen dat we weer gezonder worden? ‘Ons gevoel maakt ons wijs dat er niets gaat boven de gestrekte positie op de bank.’ Negeer dat gevoel en leef als een beest, adviseert Wilma de Rek. Werken als een paard, hard werken dus, is niet erg. Maar vergeet niet om (elkaar) te ontstressen. Want wie wil presteren, moet ook presteren in het nemen van rust.