Vrij vragen of ziek melden? Wat doe je als je medewerkers er doorheen zitten?

Weg met het taboe!

Om de keuzes van medewerkers te begrijpen is het belangrijk om te weten waar we vandaan komen. Mirjam Oosterbroek is Consultant Gezond Ondernemen bij Zilveren Kruis. Mirjam: ‘Mentale gezondheid is natuurlijk altijd al een belangrijk thema geweest, maar vroeger kreeg het minder aandacht. Vroeger was de aandacht meer gevestigd op fysieke problematieken. Deze mindset is langzaamaan veranderd, omdat organisaties zagen dat er steeds meer mensen uitvielen door mentale problemen.’ 

Daarnaast was mentale gezondheid vroeger meer een taboe. Mirjam: ‘Als je zei: ‘ik ga naar de psycholoog’, dan leek het alsof je gek was, want anders ging je daar niet heen. Er was in die tijd veel onwetendheid en onbegrip rond mentale problemen. Aan de buitenkant kon je niet zien wat er zich aan de binnenkant afspeelt. Dat is nog steeds zo maar in deze tijd is het meer geaccepteerd dat je hulp kan vragen. Dat hoeft niet eens een psycholoog te zijn. Je kunt bijvoorbeeld ook met je hulpvraag naar een coach gaan. Omdat het nu steeds meer aandacht krijgt, komen er ook meer oplossingen. Door het erover te hebben is voor medewerkers de drempel om hulp te vragen lager geworden.’

Uit de poll

‘51,4% van de medewerkers bespreekt mentale problemen niet met zijn of haar leidinggevende’

Mirjam: ‘Dit kan zowel negatief als positief zijn. Het kan zijn dat iedereen het voor zichzelf houdt. Maar het kan ook zijn dat de mindset rondom mentale problemen juist ingebed is in de cultuur. Als ik kijk naar de open antwoorden van de poll en ik lees ‘ik creëer eerst een oplaadmoment voor mezelf’, dan denk ik; ‘oh, dit is misschien al ingebed in de organisatiecultuur. Medewerkers krijgen de ruimte die ze nodig hebben.’ Daar gaat het uiteindelijk ook om: 'hoeveel ruimte krijg je van je leidinggevende om veerkrachtig te zijn en dus ook te kunnen opladen?’ Andere antwoorden uit de poll ‘ik ga even een rondje lopen’, ‘ik ga even de was doen’ of ‘ik ga een collega bellen’, betekent dat je daarna weer verder kunt. Dan hoef je het niet direct met je leidinggevende te bespreken. Het kan ook zijn dat als je ergens mee zit je het met een collega bespreekt.’

‘Hoe gaat het nu echt met je?’

We zijn in Nederland goed op weg om stappen te maken in deze verschuiving van de mindset. Mirjam: ‘Het lastigste is dat het een gewoonte moet worden om naar mentale problematiek te kijken en erover te praten. De dialoog aangaan over mentale problemen is een hele belangrijke stap, waarbij we soms nog beter mogen vragen: ‘hoe gaat het nu echt met je?’.’

Uit de poll

‘50,7% van de medewerkers werkt door wanneer het tegenzit’

Mirjam: ‘Dat vind ik wel een verontrustend getal. Het betekent dat je voor jezelf geen ruimte creëert om ergens over na te denken. Je stroopt je mouwen op en gaat door. Je kunt het ook wel vergelijken met bomen die in een storm meeveren met de wind. Een boom veert wel weer terug. Maar een mens is anders. Een mens kan wel terugveren, maar tijdens de storm is er toch iets geknakt. Een verbinding in je brein die niet herstelt. Op langere termijn kan je zo steeds minder goed met tegenslagen en veranderingen omgaan. Je moet je rust pakken om weer te herstellen. Anders kan dat op den duur ook betekenen dat je daadwerkelijk gaat uitvallen.’

Vertrouwen en veiligheid

Om de dialoog met elkaar aan te gaan moet er wel een veilige bedrijfscultuur zijn. Mirjam: ‘Hoe gaat een leidinggevende om met een medewerker die niet lekker in z’n vel zit? En durft die medewerker het gesprek te voeren als het nodig is? Heerst er voldoende vertrouwen om met elkaar te praten over mentale problemen?’ 

De antwoorden op deze vragen haalt Mirjam als consultant meestal niet direct uit de vraag van werkgevers. Mirjam: ‘Werkgevers zeggen vaak tegen mij: ‘ja, ik wil dat mijn medewerkers mentaal fitter worden.’ Maar dat zegt mij niet zoveel, dus probeer ik het doelgedrag te concretiseren en te kijken wat er nodig is om dit gedrag te bereiken. Het kan zijn dat we door een analyse bij een werkgever blijkt dat emotionele veiligheid een probleem is binnen de organisatie. Dan moet je eerst zorgen dat je medewerkers zich veilig voelen om mentale fitheid te bespreken.’ 

Uit de poll

‘8,5% van de medewerkers meldt zich ziek als hij of zij niet meer kan werken als het tegenzit’

Mirjam: ‘Er kunnen verschillende redenen zijn waarom medewerkers besluiten zich ziek te melden. Het kan zijn dat ze niet worden gehoord door hun leidinggevende. Of misschien speelt er iets binnen het team. Het kan ook zijn dat het binnen de cultuur veilig voelt om zich ziek te melden. Misschien heb je mentaal zo’n klap gekregen dat je niet meer kan werken en je je ziek meldt. Ik zou eerst proberen het gesprek aan te gaan met een leidinggevende. Kijk samen waar je tegenaan loopt en of je hulp kunt krijgen. Want uiteindelijk moet je met elkaar uit zien te vinden waarom je die mentale druk voelt en samen kijken naar oplossingen.’

Passende oplossing 

Net als dat je niet iedere medewerker kunt helpen met eenzelfde oplossing, geldt dit ook voor organisaties. Mirjam: ‘We kijken bij Zilveren Kruis niet alleen naar oplossingen op organisatieniveau, maar we kijken ook waar de behoefte ligt op medewerker niveau. We zoeken naar een oplossing die bij die organisatie past. Als bijvoorbeeld het doelgedrag is om veerkracht in de organisatie te optimaliseren, zeggen we niet ‘hier is de veerkrachtwijzer.’ Dat is geen oplossing voor iedereen. Als we verder kijken gaat het misschien juist om een training die een leidinggevende krijgt om de dialoog met zijn medewerkers te kunnen voeren.’