Gun oudere medewerker de ruimte

Onder leiding van een aantal deskundigen werd gesproken over de ouder wordende medewerker in de industrie. Inzichten met betrekking tot eigen regie en motivatie werden met elkaar gedeeld. Het bespreekbaar maken van deze problematiek is de eerste te zetten stap. Leidinggevende en medewerker moeten samen tot een praktische oplossing komen. Met voor beiden een werkbaar resultaat.

Altijd weer die ploegendienst…

Wisselende ploegendiensten zijn gemeengoed in de industrie. Juist die onregelmatigheid breekt veel oudere medewerkers op. Henri Hendrickx, hoofd Arbodienst bij petrochemisch bedrijf Sabic, geeft hiervoor een logische verklaring. ‘Met het klimmen der jaren neemt de workability van de meeste medewerkers af. Je ziet dan dat medewerkers steeds meer opzien tegen dingen die voorheen heel gewoon waren, zoals ploegendienst. Als reden geven zij vaak op dat dit indruist tegen hun bioritme. Ook stellen ze andere eisen aan hun privéleven in deze levensfase. Wil je hen in goede gezondheid behouden voor het arbeidsproces, dan zul je als leidinggevende daarover met hen in gesprek moeten.’

Geslaagde pilot

Een voor de hand liggende oplossing voor bezwaar tegen ploegendienst draaien, is zelf inroosteren. Medewerkers krijgen hiermee meer zeggenschap over de eigen werktijden. Bij SABIC is men in 2013 gestart met een pilot in de Noryl-fabriek. ‘De animo voor zelf inroosteren was in het begin nog vrij beperkt, zo’n 15%’, zegt Henk Berends, senior manager. ‘Toch liep dat in de loop van dat jaar al snel op naar 70%. In 2014 bereikte Sabic overeenstemming met de vakbonden over nieuwe arbeidsvoorwaarden. Hierbij werd ook software in gebruik genomen om de ploegentoeslag te berekenen, waarna de deelname steeg tot boven de 90%. In 2015 werd deze roostersystematiek vervolgens opgenomen in de cao.’

Ouderen ontzien? Juist niet

Klaske Veth, senior-lector HRM en onderzoeker aan Hanzehogeschool Groningen wijst nog op andere HR-aspecten die belangrijk zijn voor de duurzame inzetbaarheid van oudere medewerkers. ‘Wat is de definitie van oud?’, stelt zij. ‘Intrinsieke motivatie om mee te blijven doen is veel belangrijker dan alleen kijken naar fysieke capaciteiten. Met ouderen ontzien, schiet je weinig op, want dat werkt vaak contraproductief, dat heeft onderzoek uitgewezen. Horizontale functieverandering en nieuwe dingen doen werkt beter, ongeacht leeftijd. Laat oudere medewerkers bijvoorbeeld eens meekijken op een andere afdeling.’

Van vermoeden naar businesscase

Henk Berends benadrukt dat Sabic de pilot zelfroosteren destijds is gestart vanuit de overtuiging dat dit zou gaan werken voor de medewerkers. Pas achteraf werd gekeken naar de businesscase en de financiële effecten. ‘Dat vertrouwen in onze medewerkers werpt nu zijn vruchten af’, vervolgt hij. ‘Niet alleen het ziekteverzuim is fors gedaald, ook nam het aantal overuren af met maar liefst 40%. Maar het allerbelangrijkst vind ik de sterke betrokkenheid van de medewerkers, die tot deze win-winsituatie heeft geleid. De businesscase is nu zo sterk, dat we het flexibel inroosteren ook in onze andere fabrieken gaan invoeren.’

Zo houd je oudere medewerkers binnenboord

• Wees alert op signalen van onvrede
• Ga tijdig de dialoog aan
• Toon begrip voor emoties en bezwaren
• Leg verantwoordelijkheid bij de medewerker, schenk vertrouwen en motiveer
• Buig praktische hindernissen om naar werkbare oplossingen

Vraag van lezer:

Heeft het zelf roosteren ertoe geleid dat ouderen inderdaad minder nacht- en avonddiensten zijn gaan draaien en zo ja, gaf dit dan geen overbelasting bij jongeren of zaten hier limieten aan?

Henri Hendrickx: 'Het is niet zo dat specifiek ouderen moeite hebben met nachtdienst. Mensen verschillen. Zo kan het voorkomen dat een werknemer, jong/oud, meer moeite kan hebben met een nachtdienst. Voor anderen geldt misschien juist dat ze meer moeite hebben met bijvoorbeeld de ochtenddienst. Die redenen kunnen medisch van aard zijn (bijvoorbeeld slaapproblemen, moeheid) maar kunnen ook niet medische/sociale redenen hebben (bijvoorbeeld beter afstemmen met de diensten van de partner zodat er meer tijd is voor samenzijn en er meer mogelijkheden zijn om bijvoorbeeld deel te nemen aan teamsporten).

Overbelasting van werknemers, jong/oud, wordt voorkomen doordat het planningssysteem ook bewaakt dat er geen overtredingen van ATW regels kan optreden. Ook is niet gebleken vanuit de verzuim- en spreekuur-contacten dat er overbelasting problemen ontstaan.'

Henk Berends: 'We hebben de minimale bezetting voor de nachtdiensten verlaagd. De minimale bezetting in de ochtend- en middagploeg is 11 operators en in de nacht 9 operators. In de praktijk zien we dat er minder nachtdiensten gewerkt worden door de operators nu men deze keuzemogelijkheid heeft. Er is dus geen sprake van dat sommige operators minder nachten zijn gaan draaien die gecompenseerd moesten worden door anderen.

Hoe kan het dat we minder mensen in de nacht nodig hebben terwijl we volcontinue werken? Door kritisch naar alle te verrichten taken te kijken blijken er zaken tussen te zitten die je anders kunt organiseren zodat je in de nacht minder mensen nodig hebt. Als je bijvoorbeeld overdag alle grondstoffen en afwegingen voor de nacht vastmaakt, dan hoef je dat ‘s nachts niet te doen.'

Meer weten over Sabic en zelfroosteren? Lees dan ons klantverhaal: Meer slaap, minder ongelukken