Werkgeluk, tussen kantoortuin en thuiskantoor

Tosca Gort is arbeidspsycholoog en eigenaar van Gort Coaching. Ze raadt werkgevers onder meer aan intervisiestructuren op te bouwen. “Eén van de prikkels die we missen, is het leren van anderen”, vertelt ze. “Sparren met je collega’s, kleine uitdagingen aangaan en samen tot nieuwe ideeën komen, zijn heel belangrijk om ons gelukkig te voelen.”

Samenwerken

Gort legt het uit aan de hand van onderzoeken naar geluk. “De mogelijkheid verbindingen aan te gaan met andere mensen is een belangrijke pijler gebleken in onze ervaring van geluk. Zelfs wie dat nooit heeft meegemaakt, voelt instinctief aan dat eenzaamheid iets heel naars moet zijn. Het is ook niet voor niks dat de isoleercel een van de zwaarste straffen is die een mens opgelegd kan krijgen.” Dat gaat verder dan psychologie. “Het is evolutionair. De mens is als soort zo succesvol doordat we samen kunnen werken. Dat is wie we zijn in het diepst van ons bestaan. Wanneer we geen verbindingen kunnen maken, worden we al snel ongelukkig.” Gort voorziet dan ook dat steeds meer thuiswerkenden last krijgen van depressieve klachten. “Zelfs bedrijven die het goed voor elkaar hebben, kijken arbo-technisch vooral naar praktische zaken. Heb je een goede stoel en een geschikt toetsenbord? Maar voor de psychologische gevolgen is heel weinig aandacht.”

Geprikkeld

Waar bedrijven voorheen nog wel eens huiverig waren voor thuiswerken, blijkt er nu heel veel mogelijk. We hebben de technieken razendsnel geïmplementeerd en werkgevers hebben het vertrouwen dat er daadwerkelijk gewerkt wordt zonder toezicht. Toch verwacht Gort niet dat thuiswerken zal beklijven. “We hebben inspiratie nodig. Prikkels die je alleen krijgt van anderen. We missen het leerproces van sparren en uitwisseling. Met online intervisiegroepen kun je dat redelijk simpel inbouwen. Bedrijven zijn geneigd scholing en ontwikkeling uit te stellen tot alles weer normaal is, maar het is juist nu nodig om elkaar uit te dagen. Spreek bijvoorbeeld online één keer in de week met zes collega’s af. Iedereen brengt een casus in. Gewoon iets waar je tegenaan liep. Samen kun je bespreken wat je gedaan hebt, wat je zou kunnen doen en wat anderen in eenzelfde situatie deden. Leren van elkaar maakt ons gelukkiger.”

Werk en privé scheiden?

Een veel gehoord argument tegen thuiswerken is de vervaging tussen werk en privé. Tosca Gort nuanceert die aanname. “Vóór corona was dat probleem groter. Thuiswerkenden waren altijd bereikbaar voor collega’s op kantoor en dat leverde stress op. Maar sinds de eerste lockdown zijn we allemaal een soort zzp’ers geworden. We doen tussendoor een wasje of een boodschap, hoeven niet meer in de file te staan en kunnen onze eigen tijden bepalen. Omdat we eerder onderprikkeld raken dan gestresst is een telefoontje van een collega vaak juist welkom, ook als die buiten kantooruren komt. Het wordt alleen veel moeilijker als je met het hele gezin thuis bent en ook thuisonderwijs moet geven. Ik ken niemand die dat goed kan. Er wordt te veel van je gevraagd en ontsnappen aan prikkels is bijna niet mogelijk.”

Ze vergelijkt die situatie met een kantoortuin. “Als mensen bij ons solliciteren, vragen ze vaak of ze ook thuis kunnen werken. Dan vraag ik altijd even waarom. In veel gevallen komt het voort uit negatieve werkervaringen. Een kantoortuin bijvoorbeeld is het tegenovergestelde van in je eentje thuiswerken. Mensen raken er totaal overprikkeld en hebben geen enkele mogelijkheid zich terug te trekken. Dan ben je de hele dag aan het verwerken en dus aan het overleven. Ik noem kantoortuinen wel eens de duurste kantoren van Nederland. De improductiviteit van zo’n werkplek is enorm.” 

Productief

Nooit meer terug naar de kantoortuin dus. Nu we voorzichtig uit durven kijken naar een tijdperk waarin we elkaar weer vaker zullen zien, is het raadzaam de werkplekken nog eens kritisch onder de loep te nemen. Gort: “De ideale situatie is een ruimte voor twee of drie mensen, die gemakkelijk toegang hebben tot collega’s in andere ruimtes. Verder hebben ze een plek nodig om even helemaal alleen te kunnen zijn. Waar ze na kunnen denken. Prikkels zijn helemaal niet erg, die heb je juist nodig. Maar je moet er ook aan kunnen ontsnappen. Als ik één advies kan geven is het dit: laat mensen terugkeren naar een werkplek die fijn voor ze is. Dat is goed voor de medewerkers en dus voor hun productiviteit.”