Omgaan met faalangst in sport: van spanning naar zelfvertrouwen

Wat is faalangst?

Faalangst betekent dat iemand bang is om fouten te maken of anderen teleur te stellen. Zelfs na een goede voorbereiding kan die angst zo groot zijn dat iemand blokkeert of in paniek raakt. Loes ziet dit vaak terug: “Veel jongeren vertellen dat ze het gevoel hebben dat ze altijd perfect moeten zijn. Op school, in de sport en zelfs in hun uiterlijk. De hele tijd streven naar die perfectie kan verlammend werken.”

Oorzaken van faalangst

De druk op jongeren is de afgelopen jaren gegroeid. Op school worden prestaties streng gemeten en sociale media vergroten de vergelijking met anderen.En tijdens het sporten voelen jongeren soms de druk om altijd te winnen. Loes: “Jongeren ervaren nu meer prestatiedruk dan vroeger. Ze horen steeds dat alles haalbaar is als je maar hard genoeg werkt. Maar dat beeld klopt niet. En het kan jongeren juist onzeker maken.”

Mogelijke oorzaken van faalangst op een rij:

• Hoge verwachtingen van ouders of coaches.
• Perfectionisme: zelf het gevoel hebben dat alles altijd goed moet.
• Druk van sociale media en vergelijken met leeftijdsgenoten.
• Prestatiedruk op school en tijdens sport.

Lees ook het artikel: Waarom jongeren hun zorgen vaak wél met sportcoaches kunnen delen 

Wat jongeren zelf kunnen doen tegen faalangst

Faalangst verdwijnt niet vanzelf, maar jongeren kunnen leren om er beter mee om te gaan. Het begint met accepteren dat spanning normaal is. Loes: “Ik noem dat mentale spierpijn: het voelt ongemakkelijk, maar het hoort bij groeien. Denk aan de eerste keer een belangrijke wedstrijd spelen of een presentatie geven. Spannend, maar het is ook een kans om sterker te worden.”

Tips tegen faalangst voor jongeren:

• Praat erover met iemand die je vertrouwt.
• Richt je op de inspanning in plaats van alleen op het resultaat.
• Accepteer dat fouten maken normaal is en dat je ervan leert.
• Maak tijd voor ontspanning naast school en sport.
• Blijf oefenen: hoe vaker je iets doet, hoe minder spannend het voelt.

De rol van coaches en trainers

Coaches zien jongeren vaak in situaties waarin spanning steeds hoger wordt: een beslissende wedstrijd, een training waarin iets nieuws geprobeerd wordt of een lastige samenwerking in het team. Dat maakt hen belangrijke steunfiguren. Loes: “Een coach hoeft geen psycholoog te zijn. Het gaat erom dat je spanning serieus neemt en jongeren laat zien dat fouten maken erbij hoort. Zo bouw je een veilige omgeving waarin fouten maken mag. En waar leren en plezier centraal staan.”

Tips voor coaches om faalangst te verminderen:

• Laat weten dat spanning normaal is en benoem dat het erbij hoort.
• Geef complimenten voor de inspanning, niet alleen voor de uitslag.
• Maak fouten bespreekbaar en deel ook je eigen ervaringen.
• Zorg voor een veilige sfeer waarin jongeren durven te proberen.
• Stel haalbare doelen en bouw druk rustig op.
• Praat na een verloren wedstrijd over wat goed ging én wat beter kan.

Lees ook het artikel: Mentale klachten herkennen in de kleedkamer: 5 signalen voor trainers en leiders

Meer steun voor coaches en jongeren

In een gemiddeld elftal zitten 2 jongeren die dag in dag uit een zware wedstrijd spelen. Niet op het veld, maar in hun hoofd. Uitspreken wat je voelt, is niet altijd makkelijk. Dat kan flink eenzaam voelen. Terwijl een klein beetje support al een groot verschil maakt. Daarom zetten de KNVB en Zilveren Kruis zich samen in om mentale gezondheid bespreekbaar te maken. Heb je zelf support nodig of wil je graag support geven? Check www.onzichtbareblessure.nl voor tips, podcasts en apps die je hierbij helpen.