Eigen regie: de vrijheid om te doen wat nodig is

Saskia Osinga-Joosse, Regiomanager Evean Amsterdam Noord schreef, kort nadat zij begon bij het Eduard Douwes Dekkerhuis in Amsterdam, deze locatie in voor het programma Waardigheid en Trots. Ze vertelt: “Waardigheid en Trots is een project vanuit het ministerie van VWS om het kwaliteitskader van verpleeg-en verzorgingshuizen te toetsen en waar nodig te helpen verbeteren.

Goed gesprek en eigenaarschap 

Ze maken een scan van de locatie en bieden daarmee een totaalbeeld van het kwaliteitskader. Er wordt onder meer gekeken naar persoonlijke zorg, veiligheid, wonen en welzijn van de cliënten en naar de personeelssamenstelling. Op basis van die scan hebben we samen met onze Waardigheid en Trots-coaches een plan samengesteld. In het plan van het Eduard Douwes Dekkerhuis ligt de nadruk op ‘het goede gesprek’ en ‘eigenaarschap’.

Eigen regie durven pakken 

In de praktijk betekent dat een plattere organisatie, informeler contact en meer vrijheid. Saskia: “Voorheen deden medewerkers vooral wat een leidinggevende van ze verwachtte. Of wat ze dachten dat er van hen verwacht werd. Maar eigenlijk vond daarover onderling weinig uitwisseling plaats. Wij vinden het belangrijk dat medewerkers de vrijheid voelen om te doen wat er nodig is voor een cliënt. Als een team onderling kan bepalen wat er moet gebeuren, hoe je dat doet, wat prioriteit krijgt en waarom, dan heb je geen ‘opperhoofd’ nodig. Je kunt bij wijze van spreken regelmatig van leidinggevende wisselen, het team weet nog steeds wat het moet doen om de bewoners de juiste zorg en aandacht te geven.”

Simpele oplossingen 

Een voorbeeld. “Iemand die een beperking heeft, aan dementie lijdt en altijd in een stoel zit met de rug naar de deur, zal elke keer schrikken als die opengaat. Hij of zij vergeet dat die deur daar zit. Dat geeft onrust. Een simpele oplossing is een andere indeling van de huiskamer. Je wilt graag dat een medewerker die ruimte pakt. Zo’n aanpassing wordt heel makkelijk als het team dat zelf mag uitproberen. De kunst is dat wij een cultuur creëren waarin ze dat ook durven.” Ze geeft meer voorbeelden. “Waarom zou je elke dag om 7 uur moeten douchen als een bewoner daar helemaal niet blij van wordt? En waarom zou je niet spontaan pannenkoeken kunnen bakken als de groep daar zin in heeft?”

Voor iedereen leuker 

Uitgangspunt voor Evean is de cliënt. Die moet zich thuis voelen. “Zij komen niet wonen op een plek waar wij werken. Wij werken op de plek waar zij wonen. Door onze medewerkers meer vrijheid te geven, kunnen ze veel meer voor de bewoners betekenen. Daar wordt het voor iedereen leuker van.” Maar hoe zorg je nou dat die medewerkers de vrijheid ook pakken? Saskia: “Dat lukt niet van de een op de andere dag. Met onze Waardigheid en Trots-coaches gaan we steeds opnieuw het gesprek met ze aan. Evean heeft kernwaarden die in elk team zijn vertaald naar eigen Teamwaarden. Die vormen de leidraad om te vragen waar iedereen staat, wat ze willen en waar we naartoe gaan. Als je op die manier een goed gesprek kan voeren, komt de rest vanzelf.”

Betere zorg 

Daarbij benadrukt Saskia dat er ruimte moet zijn om fouten te maken. “Als je iets uitprobeert en het werkt niet, is dat niet erg. Dan kun je kijken wat er beter kan, maar ook bespreken wat je daarvoor nodig hebt. Misschien mis je wel bepaalde kennis en is het een goed moment voor extra scholing.” Binnenkort zal Waardigheid en Trots een tweede scan uitvoeren om te zien of de kwaliteit inderdaad verbeterd is. Saskia ziet zelf in ieder geval dat de zorg steeds beter is afgestemd op de behoeften van bewoners. Dit komt mede doordat medewerkers praten over wat zij zelf nodig hebben. “Het gaat daarbij ook om onderhandelen. Vroeger deed je wat er gevraagd werd. Wij moedigen aan door te vragen. Wat wordt er precies verwacht? Hoeveel tijd kost dat? En als ik dat doe, wat betekent dat dan voor de rest van mijn taken?”

Verzuim nodig of toch iets anders? 

De aanpak van Waardigheid en Trots zou moeten leiden tot meer welzijn van bewoners en maatwerk in de zorg. Maar ook tot meer werkplezier voor de medewerkers. In het verlengde daarvan is minder verzuim te verwachten. Saskia: “Bij een ziekmelding kun je je afvragen of iemand echt verzuim nodig heeft of misschien iets anders. Soms is verzuim te voorkomen als een medewerker eerder praat over de dingen waar hij tegenaan loopt. Zaken als werkdruk bijvoorbeeld of een slechte balans tussen werk en privé. We hebben een overstap gemaakt naar teammanagers, die dichterbij de medewerkers staan. Ze hebben een minder grote span of control. Ze kennen hun medewerkers goed en weten hoe het met ze gaat. Dan kun je op tijd in gesprek om oplossingen te bedenken die voorkomen dat iemand uit zou kunnen vallen. En zelfs als iemand het echt nodig heeft om een dag bij te komen, zijn er soms andere mogelijkheden dan een ziekmelding. Misschien toch een vrije dag, een ander rooster of ruilen met een collega. Of misschien is er die dag iets anders dat diegene wél kan doen. Wij streven ernaar dat medewerkers daar zelf over nadenken en met hun team bespreken.” 

Het Eduard Douwes Dekkerhuis was de eerste van alle Evean locaties die aan de slag ging met een plan van Waardigheid en Trots. Anderhalf jaar later is er een flinke verandering in gang gezet. Saskia: “Er is nog veel dat beter kan, maar de medewerkers doen het veel meer samen. We werken elke dag hard om het werkplezier met elkaar te vergroten. Dat doen we voor de medewerkers, maar uiteindelijk voor de cliënt.”