Het belang van een momentje rust

“Focus en ontspanning zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden”, vertelt neuropsycholoog Mark Tigchelaar. In 2004 startte hij Focus Academy, dat trainingen geeft over hoe je gefocust kunt werken. “Om je in te kunnen spannen, moet je je ook kunnen ontspannen. Een auto kan niet rijden zonder te tanken. Met je hoofd is dat niet anders. Je hebt een aantal stofjes nodig om te kunnen functioneren en als je ze niet aanvult raken ze vanzelf op. Je brein gaat haperen en komt uiteindelijk tot stilstand.”

Ontspannen schiet er vaak bij in

Het klinkt zo logisch. Toch tanken we zodra het nodig is, maar schiet ontspannen er vaak bij in. Mark: “Een veelgemaakte fout is de veronderstelling dat ‘iets leuks’ doen ook automatisch ontspannend is. We hebben een vergadering gehad en gaan dan op ons gemak even wat stukken lezen of door Instagram scrollen. Dat vraagt allemaal nog steeds inspanning. We verwerken informatie en worden aangezet tot bepaalde acties, zoals liken en reageren.” Hij noemt dit het grote probleem van onze tijd. “Elk oplaadmoment wordt gevuld met nóg meer informatie. Je kunt lekker gaan hardlopen, maar als je dan een informatieve podcast opzet, moet je brein nog steeds hard werken. En die podcast zet je ook daarna nog aan het denken. Je moet bijvoorbeeld voortaan écht eerder opstaan voor een betere ochtendroutine. Zo heb je tijdens je rustmoment alleen maar je takenlijst vergroot.”

Met die ochtendroutine heeft hij het over de ‘Miracle Morning’, een populaire methode om elke dag goed te starten en productiever te zijn. Mark: “Dat kan heel goed werken. Er is dus zeker niks mis mee als het bij je past. Het gevaar vanuit de zelfhulphoek – en ik weet dat ik daar ook zit – is dat we heel veel moeten. Elke keer iets nieuws. Het gevolg is dus iets extra’s op de to do lijst en een slecht gevoel over onszelf als het niet lukt.”

Buutvrij

Het is dus zaak om even helemaal geen inspanning van ons brein te vragen, ook geen leuke. Maar op een gemiddelde werkdag kan dat best een uitdaging zijn. Mark: “De verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij mensen zelf, maar ook bij hun werkgever. Een lunchmeeting klinkt heel efficiënt, maar is dat uiteindelijk natuurlijk niet. En van de ene vergadering overstappen in de andere, gebeurt online tegenwoordig in twee klikken. Waar je voorheen nog van de ene plek naar de andere moest en je hoofd even leeg kon maken, gaan mensen nu in één beweging door. Maar ze hebben een ‘buutvrij’ nodig. Als werkgever kun je die inlassen. Sterker nog, ik vind dat een plicht. Geef ze de gelegenheid in hun pauze te wandelen. Spreek af dat tussen 12 en 13 uur niet vergaderd wordt. En zorg bijvoorbeeld dat de instellingen voor online meetings standaard op drie kwartier staan. Dat verplicht tot 15 minuten iets anders doen.” 

Totaalplaatje

Mirjam Oosterbroek is Consultant Gezond Ondernemen bij Zilveren Kruis. Zij adviseert werkgevers onder meer op het thema ontspanning. Maar hoe zit het bij Zilveren Kruis zelf? Mirjam: “Eigenlijk zijn twee dingen belangrijk. Aan de ene kant de cultuur en aan de andere kant beleid. Zoals bijvoorbeeld die afspraak om drie kwartier aan te houden voor een vergadering. Wij hebben daarnaast vergadervrije weken die samenvallen met de schoolvakanties. Je wordt aangemoedigd dan je vrije dagen op te nemen, maar als je graag wil werken, dan plan je in ieder geval geen meetings. Verder is in onze CAO de verkorte werkweek ingevoerd. Fulltime is nu 34 uur waarbij we hetzelfde salaris behouden.”

Het streven vanuit Zilveren Kruis is om gezondheid dichterbij te brengen. Mirjam: “Regelen, betalen en betaalbaar houden van zorg is onze basis. Zilveren Kruis motiveert iedereen om de eigen gezondheid positief te beïnvloeden. Thuis en op het werk. Gezondheid is een totaalplaatje en van veel factoren afhankelijk. Je omgeving, dus hoe je woont. Je relaties, dus vrienden, familie en collega’s. Je lichaam. Dan hebben we het over beweging en voeding. En je geest. Denk aan zingeving en mentaal fit zijn. Want het is inmiddels duidelijk dat gezondheid veel meer is dan niet ziek zijn.”

In de adviezen vanuit Zilveren Kruis wordt uitgegaan van dat totaalplaatje, vertelt ze verder. “Het gaat om lichaam en geest, de fysieke omgeving en om de relaties die je hebt met de mensen om je heen. Ze zijn allemaal van invloed op elkaar en op hoe je je voelt. Bewegen is bijvoorbeeld belangrijk om je te ontspannen, maar als je veel koffiedrinkt of suiker eet, is het niet genoeg. En als je heel graag wil ontspannen, maar iedereen in je omgeving is gestrest, dan is het veel lastiger vol te houden.”

Lees ook

De kunst van inspannen en ontspannen

Autonomie leg je niet op

Een werkgever kan beleid maken door ‘buutvrij’ in te plannen, maar zoals Mirjam stelt, gaat het ook om cultuur. “Een ander belangrijk aspect is eigen regie. Je kunt wel zeggen dat mensen een mindfulnesstraining moeten doen of sporten, maar dat werkt niet. Autonomie geef je, die leg je niet op. Omdat de omgeving zo van invloed is, kun je wél een cultuur creëren die stimuleert. Eigenlijk zou je het mensen zo makkelijk mogelijk moeten maken om goed voor zichzelf te zorgen. Bespreek het, onderzoek wat nodig is en stem je aanbod daarop af.”

Ondertussen wordt het mogelijke aanbod steeds diverser. Zilveren Kruis is betrokken bij een aantal innovaties, onder meer op het gebied van ontspanning. Mirjam: “Het UMC Groningen heeft voor de GGZ een VR-bril ontwikkeld, die wij inzetten bij werkgevers. Met beelden en oefeningen helpt de bril mensen te ontspannen.” Daarnaast is er Actify, een app die medewerkers ondersteunt op de gebieden ontspanning, beweging en voeding. Mirjam: “Deze app is van Zilveren Kruis en is ontwikkeld met gedragspsychologen. Het gaat uit van het principe dat het ongeveer 100 dagen duurt om nieuw gedrag aan te leren. Gebruikers worden samen met hun collega’s uitgedaagd in challenges en beloond wanneer ze hun doel behalen. Het is gebaseerd op een aantal gedragstechnieken en brengt gebruikers stap voor stap naar een blijvende verandering.” Dat komt deels door de technologie, maar ook door de challenges in teamverband. Mirjam: “Daar is de omgeving weer. Een compliment van je collega’s en een werkomgeving waarin iedereen zich ontspannen voelt, zijn minstens zo belangrijk.”