Zonkracht: zo werkt de UV-index en blijf je veilig in de zon

De zon hoeft niet altijd te schijnen om jezelf te moeten beschermen tegen de UV-straling van de zon. Om erachter te komen hoe sterk de zon is, werken we met een UV-index. Dit is een handig hulpmiddel om te weten hoe sterk de zon op een bepaald moment is en hoe je jezelf hiertegen beschermt. Voor dit artikel spraken we Marijne Landman, directeur van het Huidfonds, en Sven van Egmond, dermatoloog i.o. van het Erasmus MC. Zij leggen uit wat de UV-index is, wat de zonkracht per uur is en hoe je jezelf het beste beschermt.

Wat is de UV-index?

Zonkracht wordt aangeduid met een cijfer, waarbij 1 staat voor een zeer zwakke en 10 voor een zeer sterke zonkracht. Deze UV-index is een internationale standaard voor hoe sterk de zon is op een bepaalde plaats en tijdstip. De index geeft aan hoeveel ultraviolette (UV) straling er op dat moment is.

Hoe hoger de UV-index is, hoe sterker de zonkracht en hoe groter de kans op huidverbranding of zonneschade is. Vanaf UV-index 3 of hoger loopt je huid, wanneer niet beschermd, al zonneschade op, zelfs als je niet rood wordt. Dit komt vaak voor in de lente en zomer. Het is daarom belangrijk om van april tot en met september de zonkracht te controleren voordat je naar buiten gaat.

De UV-index wordt gemeten op een schaal van 0 tot 10:

0-2: Laag risico
3-5: Gemiddeld risico
6-7: Hoog risico
8-10: Zeer hoog risico

Wat bepaalt de zonkracht?

De UV-index verschilt per moment van de dag, het seizoen, maar ook per locatie. In Nederland ligt de UV-index doorgaans tussen de 1 en 8. De UV-index kan verschillen door de volgende dingen:

De stand van de zon: De zon is het sterkst wanneer zij hoog in de lucht staat, dus tussen 12.00 en 15.00 uur.
De breedtegraad: In landen dichter bij de evenaar is de UV-index normaal gesproken hoger.
De hoogte: Hoe hoger je je bevindt (bijvoorbeeld in de bergen), hoe sterker de UV-straling.
De hoeveelheid bewolking: Wolken kunnen de UV-straling deels filteren, maar er komt nog steeds een sterke UV-index doorheen.
De sneeuw: Sneeuw weerspiegelt de UV-straling, waardoor de UV-index in gebieden met sneeuw hoger kan zijn.

Hoe hoger de zon in de lucht staat, hoe sterker de zon is. Daarom is ons advies om tussen 12 en 15 uur, als de zon hoog staat, de schaduw op te zoeken, jezelf te bedekken met kleding en je huid goed in te smeren met zonnebrandcrème.

Vanaf welke UV-index moet je zonnebrandcrème smeren?

Vanaf UV-index 3 moet je je huid beschermen tegen zonneschade. Marijne van het Huidfonds vertelt: “Bij UV-index 3 of hoger verbrand je al vrij snel. Dus dan moet je je eigenlijk al beschermen. We adviseren mensen de zonkracht elke dag te checken. Het liefst willen we dat het checken van de UV-index een gewoonte wordt in de ochtend. En dat je daar je kleding op aanpast of wat je meeneemt in je tas, zoals een hoed of zonnebrandcrème."

Waarom is het belangrijk om de zonkracht of UV-index regelmatig te checken? Marijne zegt: “De zonkracht is vaak hoger dan je denkt. Zo kan de UV-index bijvoorbeeld ook heel hoog zijn als het bewolkt is. Men denkt vaak dat de zonsterkte met warmte te maken heeft, maar dat is niet het geval. Het heeft met de stand van de zon te maken en het seizoen. Dus je kan niet altijd voelen wat de zonkracht is.”

Het is daarom altijd belangrijk jezelf te beschermen tegen de zon. Kies een zonnebrandcrème met een ‘breed spectrum’ (UVA+UVB) en een SPF van minimaal 30. Smeer je huid om de 2 uur opnieuw in, of vaker als je zwemt of zweet. Naast het smeren van zonnebrandcrème, kun je je ook beschermen tegen de zon door:

De schaduw op te zoeken, vooral tussen 12.00 en 15.00 uur.
Bedekkende kleding te dragen, zoals een hoed, T-shirt en lange broek.
Een zonnebril dragen.

Bij welke UV-index word je bruin?

We raden als Huidfonds en Zilveren Kruis je niet aan om actief de zon op te zoeken om bruin te worden. Mocht je toch de zon in gaan, bescherm je huid dan goed met zonnebrandcrème. De hoeveelheid zonlicht die je nodig hebt om bruin te worden, hangt daarnaast ook af van je huidtype. Mensen met een lichte huid hebben minder zonlicht nodig om bruin te worden of te verbranden, dan mensen met een donkere huid. In het algemeen kun je stellen dat je bij een UV-index van 3 of hoger bruin kunt worden, maar ook zonneschade kan oplopen als je je niet goed beschermt.

Het is echter belangrijk om te onthouden dat snel bruin worden niet betekent dat je beschermd bent tegen de zon. Zelfs als je bruin bent, kun je verbranden als je je niet goed beschermt.

UV-index per uur

De UV-index kan per uur verschillen. Sven van Egmond, dermatoloog i.o.: “Veel smartphones hebben tegenwoordig een weerapp die ook de UV-index per dag en zelfs per uur laat zien. Dat is handig! Zeker als je gedurende de dag even wil kijken wat je nodig hebt.” Zo kun je precies zien wanneer de zon op zijn sterkst is en wanneer je extra voorzichtig moet zijn. Daarnaast heeft KNMI een mooie website waarop je de UV-index goed kunt checken: KNMI Zonkrachtverwachting.

Goed om te weten over de zonkracht

Met de term ‘zonkracht’ en ‘UV-index’ wordt hetzelfde bedoeld. Daarnaast gebruikt het KNMI de term ‘zonkrachtverwachting’ die je ook in de meeste weerapps kan terugvinden.
De zonkracht kan ook schadelijk zijn wanneer de zon niet schijnt. Zo kan de UV-index ook boven de 3 zijn wanneer de lucht niet felblauw is, het bewolkt is of als het mistig is.
De temperatuur staat niet gelijk aan de zonkracht. Tijdens koudere zomerdagen kan de zonkracht net zo sterk zijn als op een warme zomerdag. Soms zelfs sterker.

Samen tegen huidkanker

Het Huidfonds en Zilveren Kruis zetten zich in tegen de preventie van huidkanker. Ongeveer 1 op de 5 Nederlanders krijgt huidkanker en dit aantal groeit. Marijne: “Mensen beseffen niet hoe gevaarlijk huidkanker is. Zo overlijden er duizend mensen per jaar aan. Toen ik bedacht dat dat meer mensen zijn dan mensen die omkomen bij een auto-ongeluk, was ik best wel in shock. In minder ernstige gevallen kan het daarnaast ook zorgen voor verminkingen in het gezicht of andere vervelende (zichtbare) plekken. Met de campagne ‘weren, kleren, smeren’ proberen we mensen meer bewust te maken van wat je kunt doen om jezelf te beschermen tegen huidkanker.” Voor meer informatie, bekijk de website van het Huidfonds of de campagne van Zilveren Kruis.

Marijne Landman

Dit interview is tot stand gekomen door een gesprek met Marijne Landman, directeur van het Huidfonds, het goede doel voor alle huidaandoeningen. Het Huidfonds zet zich in om huidaandoeningen te verminderen en het leven met een huidaandoening te verbeteren. Daarnaast is het Huidfonds kennispartner van het Zilveren Kruis.

Sven van Egmond, Dermatoloog i.o.

Sven is dermatoloog in opleiding bij het Erasmus Medisch Centrum (EMC) in Rotterdam. Naast een promotieonderzoek over huidkanker en een post-doc in de Verenigde Staten over dit onderwerp, heeft Sven zich ingezet voor het oprichten van De Huidkanker Stichting (HUKAs).